Ahlaki İlerleme ve “X Sorunu”

Efektif altruizm topluluğu 2009’da başladığından bu yana muazzam bir şekilde büyüdü. EA Global’in açılış konuşmasında San Francisco 2016, Toby Ord ve Will MacAskill bu geçmişi tartışıyor ve hareketin geleceğinde neler olabileceğini değerlendiriyor.

Videoda 49:15’ten itibaren başlıyor:

Fikirlerin tarihine, insan ırkının tarihine bakarsanız, her bir nesilde, bu neslin insanları tarafından işlenen ve o zamanlar tamamen normal görünen büyük ahlaki zulümler olmuştur. Her nesilde insanlar, bazı uygulamalarının ne kadar yanlış olduğu gerçeğinden tamamen habersiz olmuştur. Örneğin, Aristoteles tüm hayatını nasıl etik bir yaşam sürülebileceğini düşünmeye adamıştır ve köle tutmanın yanlış bir şey olabileceği aklına gelmemiştir. Bu oldukça şaşırtıcı bir gerçek. O zamanlar dünyanın en zeki insanlarından biriydi, tüm zamanını bunu düşünerek geçirdi ve hala habersizdi. Ancak insan ırkının tarihine baktığımızda; kölelik, yabancılara yapılan içler acısı muamele, kadınların boyunduruk altına alınması, heteroseksüel olmayan insanlara yapılan zulüm, günümüzde hayvanlara yapılan zulüm gibi vahşetlere baktığımızda, tekrar tekrar gördüğümüz şey, insanların ciddi ahlaki sorunlara karşı kayıtsız kalmasının ne kadar kolay olduğudur.

Bugün ahlaki sorunların tamamını keşfetmiş olmamız pek mümkün görünmüyor. Her şeyi çözmüş bir nesil olmamız pek olası görünmüyor. Bunu göz önünde bulundurduğumuzda, düşünmemiz gereken şey şudur: Birkaç yüz yıl sonra geriye dönüp baktığımızda “Vay be, ne barbarmışız!” diyeceğimiz büyük ahlaki sorunlar nelerdir? Bugün henüz kavramsallaştıramadığımız başlıca sorunlar nelerdir? Bunu ‘’X Sorunu’’ olarak adlandıracağım. Bence efektif altruizm topluluğunun en önemli amaçlarından birinin bu X Sorunu’nu keşfetmek olduğunu iddia edebilirsiniz; zamanımızın en önemli ahlaki sorunlarından biri olan, ancak henüz net bir şekilde kavramsallaştıramadığımız bir nedeni keşfetmek. X Sorunu bugün gülünç görünen bir fikir olabilir, ancak gelecekte tıpkı hayvan refahı veya varoluşsal risk gibi fikirlerin 200 yıl önce gülünç olduğu gibi açık görünecektir. Ya da belki de X Sorunu bugün farkında olduğumuz, ancak kötü nedenlerle öncelik vermediğimiz bir şey olacaktır.

Belki de efektif altruizm topluluğunun dünya üzerinde büyük bir olumlu etkiye sahip olabileceği en heyecan verici veya ilginç yol, ahlaki ilerlemeyi ilerletebilir ve bugün farkında bile olmadığımız sorunları, X Sorunu’nu çözebiliriz.